سلامت نیوز:سال‌هاست پروژه‌های انتقال آب و سدسازی بلای جان چهارمحال و بختیاری، كارون و خوزستان شده است. یكی از این پروژه‌ها تونل انتقال آب سبزكوه است كه درصورت اجرا، محیط زیست چهارمحال و بختیاری و خوزستان را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و پیامدهای زیانباری را بهدنبال خواهد داشت.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از قانون ، در این طرح آب از ناغان به چغاخور و از آنجا به بروجن منتقل میشود. نكته قابل توجه اینجاست كه رودخانه سبزكوه یكی از سرچشمه‌های رودخانه كارون محسوب میشود. مردم محلی به شدت نسبت به ساخت این تونل واكنش نشان داده‌اند و معترض هستند. این پروژه تاثیر منفی روی تالاب بین المللی چغاخور دارد. این تونل آب، یك طرح انتقال درون استانی است. اما نكته قابل توجه اینجاست كه مسئولانی كه نسبت به انتقال آب به دیگر استان‌ها معترض هستند، چرا به انتقال آب در درون استان چراغ سبز نشان می‌دهند.
طرح‌هایی كه در چند سال اخیر اعتراض‌های فراوان د‌‌‌‌‌‌‌وستد‌‌‌‌‌‌‌اران و كارشناسان محیط زیست كشور را به د‌‌‌‌‌‌‌نبال د‌‌‌‌‌‌‌اشته، پروژه‌های سدسازی و انتقال آب از كارون و سرشاخه‌های آن به فلات مركزی ایران است. پروژه‌ای كه به‌گفته مسئولان سازمان محیط‌زیست تیشه به ریشه محیط‌زیست كشور می‌زند. برخی از مسئولان در چهارمحال‌و‌بختیاری اعلام می‌كنند اگر پروژه انتقال آب سبزكوه انجام نشود، بخشی از صنعت استان با مشكل مواجه میشود و این مساله د‌‌‌‌‌‌‌رست است اما مساله مهم‌تر كه به آن توجه نمی‌كنند، این است كه تا چه زمانی محیط‌زیست باید قربانی صنعت شود و توسعه صنایع در منطقه از ابتد‌‌‌‌‌‌‌ا اشتباه بودچراكه سرریز صنایعی مانند فولاد كه در اصفهان مشكلات زیست‌محیطی فراوانی ایجاد كرده، در منطقه چهارمحال و بختیاری نیز همین مشكلات را بهدنبال خواهد داشت.متاسفانه صنایع را در كم‌آب‌ترین منطقه استان مستقر كرد‌‌‌‌‌‌‌ه‌اند و اصرار زیادی به توسعه آن دارند. در ابتد‌‌‌‌‌‌‌ا چاه آب حفر كرد‌‌‌‌‌‌‌ند و بعد‌‌‌‌‌‌‌از آنكه منطقه خشك و به دشت بایر تبد‌‌‌‌‌‌‌یل شد، د‌‌‌‌‌‌‌رحال حاضر می‌خواهند با انتقال آب مشكل صنایع را حل كنند.
تونل انتقال آب سبزکوه که آب را از ناغان به چغاخور و از آنجا به بروجن منتقل میکند، محیط‌زیست منطقه حفاظت شده سبزکوه و نیز منطقه چغاخور را با خطر جدی مواجه کرده و با از میان بردن منابع ثروت عمومی در این دو منطقه، خطر جاودانه شدن فقر را میان مردم بومی آن تشدید میکند. تونل انتقال آب سبزکوه به چغاخور، ۱۵۰ میلیون مترمکعب چشمه‌های طبیعی را در معرض خطر قرار می‌دهد و تنش‌های شدید اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی را بهدنبال می‌آورد. این تونل 10 هزار و ۷۰۰ متری با قطر ۴.۴۵ متر قرار است آب رودخانه سبزکوه، از سرچشمه‌های رودخانه کارون را برای مصارف صنعتی و کشاورزی دشت بروجن به چغاخور و از آنجا به بروجن منتقل کند اما حدود ۸۰ درصد از ۴۹ دهنه چشمه و هشت رشته چشمه - قنات واقع در سازندهای کربناته منطقه که مظهر اکثر آن‌ها امتداد گسل است، بالاتر از تراز تونل انتقال آب سبزکوه واقع شدهاند که در معرض خطر قرار میگیرند.
آبدهی اکثر این چشمهها تحت‌تاثیر احداث تونل قرار میگیرد و به‌طور حتم دچار کاهش آبدهی یا خشک شدن می‌شوند، چون برخورد تونل انتقال آب سبزکوه با گسلها موجب زهکشی آب زیرزمینی توسط تونل میشود که اصلیترین چشمهها یا چشمه‌‌قناتها را که بخش اعظم باغات منطقه را آبیاری می‌کنند، می‌خشکاند، علاوه‌بر این امکان خشک شدن تالاب چغاخور یکی از زیستگاههای حساس بینالمللی بر اثر حفر تونل سبزکوه و تخلیه ناگهانی آب سبزکوه وجود دارد که زمان مورد نیاز برای جبران حجم تخلیه شده قابل تخمین نیست.
شنیده‌ها حاكی از آن است كه عیسی كلانتری، رییس سازمان محیط زیست با این پروژه موافقت كرده است. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، مسعود تجریشی درباره تونل انتقال آب سبزكوه گفت: « با وجود کش و قوس های فراوان در یک دهه اخیر درباره موضوع انتقال آب سبزکوه به چغاخوز باید بگویم سازمان محیط زیست در ابتدای ماجرا مخالفت خود را با این پروژه اعلام کرد اما مصوبه هیات دولت مورخ ۹۶.۴.۲۷ مقرر کرده راه حلی برای تداوم پروژه ارائه شود.برای تحقق این موضوع جلسات متعددی با کارفرمای پروژه و صاحب نظران دانشگاهی برگزار شد. در نهایت در جلسه مورخ ۹۷.۵.۱۱ با حضور رییس سازمان حفاظت محیط زیست، مدیران دفاتر تخصصی وزارت نیرو و استاندار چهار محال و بختیاری مقرر شد در صورتی که اجرای طرح از طریق تونل در دستور کار باشد با توجه به ابعاد مختلف اجرای پروژه در منطقه موضوعاتی مانند پاسخگویی به مسائل اجتماعی بر عهده کارفرما (وزارت نیرو) و استانداری قرار گیرد. همچنین مسئولیت فنی اجرای پروژه در بخش های مختلف بر عهده کارفرمای پروژه (وزارت نیرو) خواهد بود».
تجریشی درباره وظایف تعریف شده برای سازمان حفاظت محیط زیست در این طرح گفت:« ملاحظات زیست محیطی انتقال آب با محوریت موارد مهمی همچون میزان رسوب، حقابه تالاب چغاخور، عدم آسیب به چشمه ها، حقابه پایین دست و... توسط سازمان محیط‌زیست بررسی و ارائه خواهد شد.بر این اساس تاکنون مجوزی برای طرح انتقال آب سبزکوه به چغاخور صادر نشده است».
اما به گزارش مهر، برخلاف آنچه از جوابیه سازمان محیط‌زیست مستفاد میشود جوابیه به مدعایی پاسخ داده که از اساس وجود خارجی نداشته است. خبرنگار مهر نه تنها مدعی نشده که سازمان محیط زیست مجوزی برای این پروژه صادر کرده، بلکه تصریح کرده این درخواست قبلا در سازمان رد شده و اکنون پیرو تصمیم هیات دولت پروژه در حال بازنگری است.یعنی دغدغه‌های مطرح شده، تنها در این جوابیه رد نشده که تایید نیز شده است اما مشخص نیست جمله «در صورتی که اجرای طرح از طریق تونل در دستور کار باشد» با چه هدفی در متن جوابیه آمده و از ادامه این متن چه چیزی به جز سلب مسئولیت سازمان محیط زیست می‌توان برداشت کرد؟بند الف ماده ۱۹۲ برنامه پنجم تاکید میکند که پروژه‌های مشمول ارزیابی، باید «قبل از اجرا» و «در مرحله مکان‌یابی و امکان‌سنجی» نسبت به اخذ مجوز محیط زیستی اقدام کنند اما پروژه سبزکوه بی آنکه هیچ مجوزی گرفته باشد اکنون پیشرفت اجرایی نیز دارد. از نظر هزینه و جذب اعتبار برای تملک دارایی نیز طبق ماده ۲۱۵ قانون توسعه، پروژه‌های شامل ردیف اعتبار در بودجه کشور باید مجوز زیست محیطی بگیرند. این پروژه یا این مجوز را ندارد و اعتبار دریافت کرده، یا اعتبارش از مجرای دیگری تأمین شده که در هر دو صورت غیرقانونی است.
افزون بر این در خود مطالعات پروژه قید شده است که تقریبا نیمی از مسیر پروژه اصلا توسط مشاور امکان بررسی نبوده و در نیمی از پروژه هیچ اطلاعی از آبخوان‌های درون زمین ندارند و از خسارت‌هایی که می‌تواند به صورت جدی حیات منطقه را تهدید کند کاملا بی‌اطلاعند.
در گزارش مطالعات هیدرولوژی مهاب قدس به عنوان مشاور اصلی پروژه وزارت نیرو آمده: «تراز آب روی تونل به استناد جدول محاسبات مشاور ۶۰۲ متر است که دو گسل مهم آن را قطع میکند.» ... «زون‌های با پتانسیل انحلال‌پذیری و همچنین زون‌های خرد شده و گسله، در بخش گسترده‌ای از مسیر تونل دارای پتانسیل بالایی برای ورود آب به داخل تونل هستند و برخی از آن‌ها از نظر هجوم آب به داخل تونل قابل تامل هستند.» (صفحه ۲۱۳)
آن‌گونه که در صفحات مختلفی از جمله صفحه سیزدهم این گزارش آمده، در ۵۰ درصد میانی تونل به دلیل صعوبت دسترسی اصلا گمانه‌ای انجام نشده است(!)، بسیاری از گمانه‌های انجام شده تا عمق متناظر تونل حفر نشده‌اند، آزمایش‌های تراوایی در برخی از گمانه‌های تونل اصلی انجام نشده و بخش گسترده‌ای از مسیر تونل مورد بررسی شرایط زیرزمینی قرار نگرفته است.
با این حال همین اندازه مطالعات نیز نشان داده از میان ۴۹ چشمه بررسی شده تقریباهمه آن‌ها تحت تاثیر قرار میگیرند و تعداد زیادی نیز دچار «مخاطرات آبدهی بسیار زیاد» خواهند بود که «خشک شدن آن‌ها قابل پیش‌بینی است». (جدول ۷-۷ گزارش در صفحه ۲۱۱)
با در نظر داشتن این خطرات و آن هم تنها بر اساس گزارش خود مشاور، جمله «پاسخگویی .... و همچنین مسئولیت فنی اجرای پروژه در بخش‌های مختلف بر عهده وزارت نیرو خواهد بود» به چه معناست جز این که به‌رغم همه انتقادات طرح شده، رد درخواست پیشین مجوز و حتی هشدار توسط مشاور پروژه، این بار هم باید پروژه‌ای با هزینه بیت‌المال اجرا شود، به بهانه پیشرفت فیزیکی مجوز ادامه کار بگیرد و بعد از سال‌ها برای جبران خسارت‌های آن هزینه‌های چندین برابری انجام شود و سازمان محیط زیست هم پاسخگو نخواهد بود .
نظر شما